Sinterklaas begon vroeg dit jaar. Zo lijkt het. Want eigenlijk is het elk jaar weer hetzelfde. Nog vóór dat de Pietendiscussie losbarstte en nog vóór de vrouwonvriendelijke Sintfolder van een speelgoedgigant Nederland in haar greep hield, was hij er al. De ieder jaar terugkerende eerste foto op de sociale media, vergezeld met een bijschrift als: de pepernoten liggen nu alweer in de winkel!! De eerste gepeperde-notentweet van dit jaar dateert van 21 augustus.
De verontwaardiging is dan alom groot, want pepernoten horen bij Sinterklaas. En het is verwarrend wanneer ze al in augustus in de winkel liggen. Waarom eigenlijk? Want sec gezien zijn het gewoon speculaasbolletjes. Die smaken het hele jaar door prima.
Hoe komt het dat pepernoten zo onlosmakelijk verbonden zijn met Sinterklaas?
Pepernoten werden vanaf de zestiende eeuw aan kinderen gegeven met Sinterklaas1. Dit waren niet de pepernoten zoals we ze nu kennen. De oorspronkelijke pepernoten zijn vierkante taaibrokken, zoals te zien op deze afbeelding. Ze zijn niet krokant (taai dus) en hebben een sterke anijssmaak.
De speculaasbolletjes die we vaak ‘pepernoten’ noemen, heten eigenlijk kruidnoten. Deze spraakverwarring is overigens leuk opgepakt door de Dikke Van Dale: deze ziet pepernoten en kruidnoten voor het gemak als synoniemen2.
Strooien
Vanaf de negentiende eeuw kwam Sinterklaas ook bij de mensen thuis, alwaar hij pepernoten rondstrooide. Over de achtergrond van dit strooien zijn de meningen verdeeld. Het zou een boer verbeelden zie zijn land bestrooit met zaad. Hiermee staat het strooien symbool voor vruchtbaarheid.
Een ander idee over achter het strooien, is dat het te maken heeft met de gulheid van Sinterklaas. Volgens een legende strooide hij pepernoten en munten bij arme kinderen rond. Op deze manier hielp hij drie zusjes met het betalen van hun bruidsschat, waardoor ze niet in de prostitutie belandden3.
Pepernoten en kruidnoten horen dus echt bij Sinterklaas. Eigenlijk vind ik het niet zo erg wanneer ze al in augustus in de winkel liggen. Integendeel: ik lust ze wel het hele jaar door. Dus als ik in maart opeens enorme zin in pepern.. eh nee, kruidnoten heb, bak ik ze gewoon zelf! Mijn geheime recept vind je hieronder…
Kruidnoten
Benodigdheden voor ca. 300g
1 anijsblokje
150g zelfrijzend bakmeel
75g witte basterdsuiker
10g speculaaskruiden
90g koude boter
2 eetlepels melk
plasticfolie, bakplaat, bakpapier
Werkwijze
Verkruimel het anijsblokje
Meng het zelfrijzend bakmeel met de basterdsuiker, speculaaskruiden en anijs
Snijd de boter in kleine stukjes boven het meelmengsel
Voeg de melk toe en kneed het geheel tot een soepel deeg
Pak het deeg in met plasticfolie en laat het ongeveer 15 minuten rusten in de koelkast
Verwarm de oven voor op 180°C (hetelucht 160°C)
Bekleed de bakplaat met bakpapier
Maak balletjes van het deeg ter grootte van een knikker. Leg ze op de bakplaat en druk ze iets plat. Laat wat afstand tussen de kruidnoten in verband met rijzen.
Bak de kruidnoten in het midden van de oven in 15 minuten gaar.
1Sinterklaastijd en pepernoten
2Van Dale en pepernoten
3Traditie en pepernoten
Weer wat te doen dit weekend en gelijk een bestemming voor het zelfrijzend bakmeel wat ik per ongeluk had gehaald in plaats van het gewone meel die op het lijstje stond. Kinderen blij, vrouw blij, ik blij 🙂
Helemaal goed! Succes met bakken. Of eigenlijk: veel plezier (het lukt altijd net dit recept :-)).