Pompeii, de enige archeologische plek van een complete stad uit het Romeinse tijdperk. Deze stad hield mij al lang in haar greep. Een langgekoesterde wens om Pompeii te bezoeken, ging voor mij in 2013 in vervulling.

Eens schreef ik een scriptie over de laatste dagen van Pompeii. Dat was voor mijn eindexamen geschiedenis. Destijds heel modern op een elektronische typemachine. Ik wilde er een plattegrond bijvoegen, dus tekende ik die over uit de boeken die ik van de bieb leende. Copy/paste: nooit van gehoord. Gewoon noeste handarbeid met potlood en viltstift. Good old days, dit lijkt al een geschiedenis op zich.

Koning

Exact twintig jaar na het inleveren van de scriptie, was het dan zover. Op 30 april 2013, de dag dan Nederland een koning rijker werd, was ik de koning te rijk en zette voet in Pompeii. De stadspoort fungeerde als tijdmachine en ik waande mij tweeduizend jaar terug in de tijd.

Het was warm die dag, minstens 35°C, geen zuchtje wind of beschutting. Toch was dit niet te vergelijken met de hitte die de lava verspreidde, op de fatale dag in het jaar 79 n.C. Een uitbarsting van de nabijgelegen Vesuvius bedolf Pompeii voor eeuwen onder modder en lava en legde het leven er in één klap stil. Een afschuwelijke natuurramp, maar ook – heel dubbel – de reden waarom de stad zo goed bewaard is gebleven.

Rijk

Pompeii was een welvarende stad. Dankzij de strategische ligging aan de rivier de Sarno was het een aanlegplaats voor handelaren. Bovendien was de vulkanische grond rondom de Vesuvius erg vruchtbaar. Aan de bouw en inrichting van de huizen is te zien hoe het de Pompeianen voor de wind ging.

Wat mij opviel terwijl ik door de straten kuierde, was het verschil in wat wel en niet goed bewaard is gebleven. Sommige huizen zijn nog vrijwel intact. Na tweeduizend jaar zie je nog alle muurschilderingen en mozaïeken. Andere huizen zijn complete bouwvallen. Dit komt met name door het verschil tussen rijke en minder rijke bewoners. De rijkeren gebruikten beter bouwmateriaal, waardoor de huizen beter bestand waren tegen de lava- en modderstroom. Dat is overigens iets dat nog steeds bij elke natuurramp naar voren komt.

Aardbeving

Toch was dit niet de enige reden waarom er zoveel verschil zichtbaar is tussen de huizen. Een aardbeving in het jaar 62 n.C. had al vele verwoestingen had aangericht. De Pompeianen waren nog volop bezig met het restaureren van die schade en sommige huizen waren al onbewoonbaar verklaard, toen de definitieve ramp zich in 79 n.C. voltrok.

Gladiatoren

Het was ongelooflijk indrukwekkend om in deze Romeinse stad rond te lopen. Zo staat hier het best en oudst bewaard gebleven amfitheater, waar gladiatoren elkaar te lijf gingen. Waar gevangenen de strijd aangingen met wilde dieren. Een groots en onverwoestbaar bouwwerk waar je in gedachten het publiek nog hoorde juichen en het bloed nog zag vloeien. Hoe onvoorstelbaar is dan ook het contrast dat dit amfitheater nu tientallen vogelnestjes herbergt: nieuw leven na alle destructie.

Aangrijpend is het wanneer je weet hoe de mensen die in Pompeii leefden, vochten en liefhadden, overvallen werden door de dodelijke lavastroom. Er zijn dagboeken bewaard gebleven, waarin staat dat er wel voortekenen van de uitbarsting waren. Veel inwoners waren al gevlucht, maar niet iedereen dacht dat het zo’n vaart zou lopen.

Gezicht

De mensen die achterbleven, stierven een snelle dood. De modderstroom stolde om hen heen en vormden hulzen. Eeuwen later vulden archeologen deze hulzen met gips. Zo maakten zijn waarheidsgetrouwe afdrukken van de Pompeianen. Zij geven nu een gezicht aan de ramp van tweeduizend jaar geleden.

In mijn scriptie omschreef ik nauwgezet die laatste dagen van het leven in Pompeii. En hoewel ik zelf geen exemplaar meer heb van deze scriptie, staat de geschiedenis in mijn geheugen gegrift. Nog meer nu ik door de stadspoort de sprong in de tijd maakte, als getuige van een natuurramp die de tijd stilzette.